چرا در برخی کشورها گازوئیل از بنزین گران‌تر است؟

در اکثر کشورهای جهان قیمت سوخت دیزل یا گازوئیل از بنزین گران‌تر است اما علت آن چیست؟


زمانی که به دنبال خرید یک محصول گران‌قیمت باشید بی‌شک به تمامی جنبه‌های آن فکر می‌کنید و باید به مشکلات بالقوه پس از خرید نیز بیندیشید. برای مثال در زمان انتخاب یک وسیله نقلیه تنها بحث خرید آن اهمیت ندارد بلکه باید به هزینه‌های نگهداری و مالکیت نیز فکر کرد. مثلاً خودروهایی که قیمت بالاتری دارند شاید با قیمت مناسب سوخت بتوانند در طول زمان هزینه‌های کمتری را به مالکان تحمیل کنند اما این موضوع درباره مالکان خودروهای دیزلی صدق نمی‌کند.

همان‌طور که قبلاً گفته‌ایم سوخت گازوئیل یا دیزل معمولاً برای کارهای سنگین استفاده می‌شود چراکه می‌تواند باعث تولید گشتاور بالاتری نسبت به پیشرانه‌های بنزینی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید مقاله چرا گشتاور موتورهای دیزلی معمولاً از موتورهای بنزینی بیشتر است را مطالعه کنید. البته یکی از نقاط ضعف اصلی سوخت گازوئیل به قیمت بالاتر آن در مقایسه با بنزین مربوط می‌شود. بر اساس داده‌های موجود، متوسط قیمت هر گالن گازوئیل در آمریکا به حدود ۳.۸ دلار می‌رسد درحالی‌که قیمت بنزین در همین کشور حدود ۳.۵ دلار است. بی‌شک چنین اختلاف قیمتی برای مالکان خودروهای دیزلی با پیشرانه‌های سنگین و تشنه گران تمام خواهد شد.

اما چرا در اکثر کشورها گازوئیل از بنزین گران‌تر است؟ ابتدا اجازه دهید نگاهی به تفاوت‌های اساسی سوخت‌های گازوئیل و بنزین داشته باشیم و ببینیم که این تفاوت‌ها چگونه می‌تواند باعث ایجاد اختلاف قیمت در محصول نهایی شود. باید به این نکته اشاره کرد که در سال‌های قبل معمولاً گازوئیل ارزان‌تر از بنزین بود اما هم‌اکنون این روند تغییر کرده است. استفاده از گازوئیل در پیشرانه بنزینی و بالعکس می‌تواند آسیب زیادی به آن وارد کند زیرا هر پیشرانه با سوخت مخصوص به خود تطبیق پیدا کرده است. پیشرانه‌های دیزلی از طریق واکنش هوای فشرده شده گرم با سوخت کار می‌کنند درحالی‌که پیشرانه‌های بنزینی از شمع‌ها برای ایجاد اشتعال و به دست آمدن نتیجه‌ای یکسان یعنی انفجارهای کوچک و تولید انرژی برای حرکت وسیله نقلیه استفاده کرده‌اند.

از آنجایی که سوخت‌های گازوئیل و بنزین به روش‌های مختلفی در پیشرانه‌ها استفاده می‌شوند بنابراین فرایند پالایش آن‌ها نیز کاملاً متفاوت است. در سوخت گازوئیل آلاینده‌های بیشتری وجود دارد که با توجه با گفته‌های آژانس حفاظت محیط‌زیست آمریکا EPA می‌تواند مشکل‌ساز باشد. EPA می‌گوید گازوئیل سوخت اصلی وسایل نقلیه حمل کالا در این کشور و سراسر جهان محسوب می‌شود. به همین خاطر ضروری است انواع بهتری از سوخت گازوئیل با آسیب کمتر به محیط‌زیست تولید شود. نتیجه چنین اظهاراتی تولید سوخت دیزل با میزان گوگرد بسیار پایین ULSD است. طبیعتاً نقطه‌ضعف این سوخت پاک‌تر هزینه‌بر بودن فرایند کاهش میزان گوگرد در سوخت گازوئیل است چراکه به پالایش بیشتری احتیاج دارد. واحدهای گوگردزدایی را می‌توان قبل از تحت‌فشار قرار دادن گازوئیل و با استفاده از گاز هیدروژن استفاده کرد. پیچیدگی فرایند پالایش این سوخت یکی از عوامل افزایش قیمت است و به آن باید قیمت تجهیزات مورد استفاده و همچنین تقاضای رو به رشد سوخت دیزل پاک‌تر را نیز افزود.

استفاده از گزینه‌های کم ضررتر برای محیط‌زیست یکی از عوامل ایجاد اختلاف بین قیمت گازوئیل و بنزین است اما همان‌طور که گفتیم در سال‌های گذشته گازوئیل ارزان‌تر از بنزین بوده است و همچنان در کشور ما نیز این سوخت قیمت کمتری نسبت به بنزین دارد؛ اما چرا این روند در برخی کشورها معکوس شده است؟ اداره انرژی آمریکا می‌گوید وضع مالیات نیز نقش مهمی در افزایش قیمت گازوئیل دارد و این رقم برای هر گالن گازوئیل به ۲۴.۹ سنت می‌رسد درحالی‌که مالیات هر گالن بنزین ۲۴.۳ سنت است. همچنین تقاضای جهانی برای سوخت گازوئیل افزایش یافته و منجر به این شده که سوخت موردبحث گران‌تر باشد. برای مثال قیمت گازوئیل در بریتانیا در سال ۲۰۱۵ افت چشمگیری داشت و به کمتر از قیمت معادل بنزین بدون سرب رسید. این در حالی است که به گفته‌ها رسانه‌ها در فوریه ۲۰۲۴ یک لیتر گازوئیل به‌صورت متوسط ۲۸ سنت گران‌تر از بنزین بوده است. البته افزایش یا کاهش قیمت گازوئیل به فاکتورهایی همچون میزان عرضه و تقاضا بستگی دارد. البته به‌طورکلی گازوئیل گران‌تر از بنزین است که علت آن فرایند تولید پیچیده‌تر با هزینه بیشتر است.