12 سیلندرهایی که همچنان تولید می‌شوند

در دوران کنونی آلودگی هوا و وضع مالیات‌های سنگین برای خودروهای پرمصرف از یک‌سو و ساخت پیشرانه‌های کوچکی که قادر به تولید قدرت بالایی هستند از سوی دیگر موجب شده که کم‌کم موتورهای بزرگی مانند پیشرانه‌های ۱۲ سیلندر کنار گذاشته شوند. از نمونه‌های پیشرانه‌های کوچکِ پرقدرت می‌توان به موتور چهار سیلندر ۲ لیتری ولوو و یا پیشرانه‌های اکوبوست فورد اشاره کرد که باوجود حجم و مصرف سوخت کم، قدرت بالایی تولید می‌کنند؛ اما این موتورها هرگز نمی‌توانند قدرت یکنواخت یک موتور ۱۲ سیلندر را ارائه کنند.

به همین دلیل همچنان شاهد استفاده از پیشرانه‌های V12 در سوپر اسپرت‌ها، کوپه‌های لوکس، سدان‌های مجلل و حتی تعداد انگشت‌شماری از SUVها هستیم. بااین‌حال باوجود توربوشارژها و تکنولوژی‌های هیبریدی، موتورهای V12، بخصوص در فرم تنفس طبیعی، رو به انقراض بوده و تعداد آن‌ها روزبه‌روز در حال کم شده است. این روند تا جایی ادامه پیداکرده است که حتی ممکن است در آینده شاهد استفاده از هیچ موتور ۱۲ سیلندری بر روی خودروها نباشیم. بااین‌وجود هنوز هم تعداد انگشت‌شماری از خودروسازان هستند که به ساخت و عرضهٔ پیشرانه‌های ۱۲ سیلندر مشغول بوده و از آن‌ها بر روی محصولاتشان استفاده می‌کنند. در ادامه به معرفی خودروسازانی می‌پردازیم که همچنان موتورهای ۱۲ سیلندر را ارائه می‌کنند.

فراری

مسلماً هنگامی‌که به موتورهای ۱۲ سیلندر فکر می‌کنیم یکی از اولین خودروسازانی که به ذهنمان می‌آید فراری است. اولین خودروی ۱۲ سیلندر این شرکت 125S نام داشت که در سال ۱۹۴۷ ساخته شد و مجهز به موتور V12 با حجم فقط ۱.۵ لیتر بود. هرچند این شرکت مدت‌ها است در مسابقات فرمولاوان موتورهای ۱۲ سیلندر را کنار گذاشته است اما هنوز هم از آن‌ها برای خودروهای شهری خود استفاده می‌کند. بااینکه فراری درگذشته از موتورهای V6 هم استفاده می‌کرد اما در حال حاضر در تمامی محصولات خود از موتورهای V8 و V12 بهره می‌برد. حتی این شرکت چندین سال بر ساخت موتورهای تنفس طبیعی پافشاری می‌کرد تا اینکه در برابر فشارهای زیست‌محیطی تسلیم‌شده و موتورهای ۸ سیلندر خود را به توربوشارژر مجهز کرده است و حتی یک سیستم کمکی هیبریدی را به پیشرانهٔ V12 پرچم‌دار خود یعنی ابر خودروی لافراری اضافه کرده است؛ اما در حال حاضر دو خودروی F12 و GTC 4Lusso تنها محصولاتی از فراری هستند که همچنان از پیشرانهٔ V12 تنفس طبیعی استفاده می‌کنند.

لامبورگینی

یکی دیگر از طرفداران ثابت و پر و پا قرص موتورهای V12 لامبورگینی است. خودروسازی که افسانه‌های چون میورا، کانتاش، دیابلو و مورسیه لاگو را با موتورهای ۱۲ سیلندر تولید کرده است. امروز مدل آونتادور که بالاتر از مدل ۱۰ سیلندر اوراکان قرار دارد، میراث پیشرانه‌های ۱۲ سیلندر تنفس طبیعی لامبورگینی را زنده نگه‌داشته است. بعلاوه لامبورگینی تنها سازنده‌ای است که همچنان در برابر وسوسهٔ استفاده از توربوشارژر دوام آورده و هنوز تمامی محصولات خود را با موتورهای تنفس طبیعی تولید می‌کند. هرچند قرار است اولین کراس اوور این شرکت یعنی مدل اوراس در آینده با موتور V8 توئین توربو عرضه گردد.

پاگانی

هرچند پاکانی سازندهٔ سوپر اسپرت‌هایی با موتورهای V12 است اما این شرکت خودش سازندهٔ این موتورها نیست بلکه آن‌ها را از مرسدس-آام‌گ می‌گیرد. این شرکت ایتالیایی، مدل زوندا را با پیشرانه‌های V12 تنفس طبیعی با حجمی از ۶ تا ۷.۳ لیتر تولید می‌کند درحالی‌که مدل هوآیرا را مجهز به یک پیشرانهٔ V12 توئین توربو کرده است. پایبندی پاگانی به موتورهای ۱۲ سیلندر موجب تمایز آن از رقبایی مانند گوئنیگزک که از پیشرانه‌های V8 استفاده می‌کند و بوگاتی که پیشگام استفاده از موتور W16 است، شده است.

آستون مارتین

در اواخر دههٔ ۹۰ یعنی زمانی که آستون مارتین هنوز در تملک فورد بود، مهندسان این شرکت با استفاده از دو موتور V6 فورد موندئو یک پیشرانهٔ ۶ لیتری V12 ساختند. این موتور در سال ۱۹۹۹ در مدل DB7 مورداستفاده قرار گرفت و از آن زمان تاکنون سنت موتورهای V12 آستون مارتین ادامه داشته است. همانند پاگانی، آستون مارتین هم قراردادی با مرسدس-AMG جهت تأمین پیشرانه‌های موردنیاز خود به امضا رسانده است اما بااین‌حال، آستون پیشرانهٔ V12 مدل DB11 را خودش طراحی و تولید کرده است. البته پس از سال‌ها، آستون مارتین نیز سنت استفاده از موتورهای تنفس طبیعی را کنار گذاشته و پیشرانهٔ ۱۲ سیلندر DB11 را به توربوشارژر مجهز کرده است. بااین‌حال گزارشاتی نشان می‌دهد که این خودروساز بریتانیایی همچنان از پیشرانه‌های V12 تنفس طبیعی در پروژه‌های خاص و تولید محدود استفاده خواهد کرد.

آئودی و بنتلی

بنتلی بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ موتورهای ۱۲ سیلندر در دنیا است درحالی‌که موتور V12 تولید نمی‌کنند! چراکه بنتلی درواقع پیشرانه‌های ۱۲ سیلندر را با فرم W شکل تولید می‌کند که ترکیبی است از چهار ردیف سه سیلندر. این پیشرانهٔ ۶ لیتری W12 که مجهز به دو توربو شارژر بوده و ۶ لیتر حجم دارد، در مدل‌های کانتیننتال GT و GTC، فلاینگ اسپار و اخیراً SUV جدید بنتایگا مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین از موتور W12 بنتلی در دیگر زیرمجموعهٔ گروه فولکس‌واگن یعنی آئودی هم استفاده می‌شود به‌نحوی‌که هنوز هم سدان لوکس و پرچم‌دار A8 با پیشرانهٔ ۶.۳ لیتری W12 با ۵۰۰ اسب بخار قدرت عرضه می‌گردد.

ب‌ام‌و و رولزرویس

ب‌ام‌و نیز یکی دیگر از شرکت‌هایی است که همچنان موتورهای ۱۲ سیلندر را می‌سازد و همچنین از آن‌ها در زیرمجموعهٔ خود یعنی رولزرویس هم استفاده می‌کند. این خودروساز باواریایی نزدیک به ۳۰ پیش اولین پیشرانهٔ V12 خود را در سری ۷ معرفی کرد و هنوز هم این راه را ادامه می‌دهد. هم‌اکنون ب‌ام‌و M760Li XDrive با یک پیشرانهٔ ۶.۶ لیتری V12 توئین توربو تولید می‌شود و این همان پیشرانه‌ای است که در رولزرویس‌های گوست و رایث و داون هم مورداستفاده قرار می‌گیرد. این در حالی است که رولزرویس موتور بزرگ‌تر ۶.۷۵ لیتری V12 تنفس طبیعی‌ای را نیز برای مدل فانتوم تولید می‌کند.

مرسدس بنز

گذشته از آن‌که مرسدس بنز برای پاگانی و آستون مارتین موتورهای V12 می‌سازد، این شرکت آلمانی در محصولات خود نیز از پیشرانه‌های ۱۲ سیلندر استفاده می‌کند. هم‌اکنون مرسدس بنز S600 و همین‌طور میباخ با پیشرانهٔ ۶ لیتری V12 تولید می‌شوند؛ اما شاهکار اصلی ۱۲ سیلندر مرسدس، پیشرانه‌های V12 ساخت AMG است که در مدل‌های SL65، S65 و G65 بکار می‌روند. این موتور نسخهٔ دست‌ساز و قوی‌تری از همان پیشرانهٔ V12 مدل S600 است که ۶۲۰ اسب بخار قدرت و ۱۰۰۰ نیوتن متر گشتاور تولید می‌کند. این نیرو به‌قدری عظیم است که گیربکس و سیستم چهارچرخ محرک بسیاری از خودروسازان توان انتقال آن را ندارد.

تویوتا

شاید با دیدن نام تویوتا در این لیست تعجب کنید و بپرسید که مگر تویوتا هم موتور V12 تولید می‌کند؟ در جواب این سؤال باید گفت بله ولی نه به‌صورت جهانی چراکه این سازندهٔ ژاپنی تنها برای یک مدل و آن‌هم فقط برای عرضه در بازار داخلی ژاپن از پیشرانهٔ ۱۲ سیلندر استفاده می‌کند. این مدل که تویوتا سنچوری نام دارد، یک سدان لوکس است که با پیشرانهٔ ۵ لیتری V12 عرضه می‌شود. این موتور تنها ۳۰۰ اسب بخار قدرت تولید می‌کند که شاید چندان به چشم نیاید اما برای استفاده در شهر شلوغی مانند توکیو کاملاً کافی به نظر می‌رسد. نسخه‌ای خاص از سنچوری بانام سنچوری رویال برای خانوادهٔ سلطنتی ژاپن و جهت استفادهٔ امپراطور و خانواده‌اش نیز ساخته‌شده است. همچنین «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین نیز همانند امپراطور ژاپن از خودروی چینی هونگچی L5 که مجهز به موتور ۱۲ سیلندر است استفاده می‌کند. ظاهر این خودرو به‌صورت رِترو و با نگاه به گذشته طراحی‌شده است.

۱۲ سیلندرهای گذشته

درگذشته خودروهای ۱۲ سیلندر بسیار بیشتری نسبت به امروزه تولید می‌شد که در اینجا به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم. جاگوار قبلاً از پیشرانه‌های V12 استفاده می‌کرد درحالی‌که هم‌اکنون موتورهای V8 را جایگزین آن‌ها کرده است. مازراتی MC12 نیز از موتور ۱۲ سیلندر فراری انزو استفاده می‌کرد. بوگاتی EB110 مجهز به یک پیشرانهٔ V12 کوچک ۳.۵ لیتری با چهار توربو بود. مک لارن F1 از پیشرانهٔ V12 ساخت ب‌ام‌و استفاده می‌کرد. وکتور موتورز پیشرانهٔ V12 لامبورگینی را در مدل M12 خود بکار می‌برد. لینکلن در سدان لوکس کانتیننتال از موتور V12 استفاده می‌کرد. آئودی در مدل Q7 خود از یک پیشرانهٔ V12 دیزلی استفاده می‌کرد و فولکس‌واگن نیز در مدل‌های توآرگ و فاتون، موتور W12 بنتلی را بکار می‌گرفت.

ما هرگز تعجب نخواهیم کرد اگر تویوتا و هونگچی ساخت موتورهای V12 را برای سدان‌های لوکس بومی خود متوقف کنند اما مطمئن باشید فراری، لامبورگینی، آستون مارتین، بنتلی، رولزرویس، ب‌ام‌و و مرسدس بنز تولید موتورهای ۱۲ سیلندر را تا زمانی که امکان‌پذیر باشد ادامه خواهند داد. اما آنچه مشخص است این است که تمامی شرکت‌های مرسدس بنز، آستون مارتین پاگانی، ب‌ام‌و، رولزرویس و بنتلی از توربوشارژر در موتورهای ۱۲ سیلندر خود استفاده می‌کنند و فراری نیز سیستم هیبریدی را به این موتورها اضافه کرده است؛ بنابراین لامبورگینی آخرین خودروسازی است که همچنان به ساخت موتورهای ۱۲ سیلندر تنفس طبیعی متعهد مانده است. به همین دلیل مشعل امید ادامهٔ حیات ۱۲ سیلندرهای تنفس طبیعی همچنان در سنت آگاتا روشن باقی‌مانده است.