10 سال از دیزل گیت گذشت؛ زلزله‌ای که صنعت خودرو را برای همیشه تکان داد

با گذشت ۱۰ سال از وقوع دیزل گیت فولکس‌واگن می‌خواهیم به تغییرات عظیم صنعت خودرو در این یک دهه بپردازیم.


حدود یک دهه از وقوع رسوایی دیزل گیت می‌گذرد، حادثه‌ای که نظرات مصرف‌کنندگان روی وسایل نقلیه را به شدت تغییر داد و چشم‌انداز خودروسازان را نیز دستخوش تحولات عمیقی کرد. بسیاری از کارشناسان صنعت خودرو اظهار داشتند خودروهای دیزلی هرگز محبوبیت سابق را نخواهند داشت و حتی برخی نیز پا را فراتر گذاشته و اعلام کردند خودروهای دیزلی مرده‌اند. شاید نظرات دسته دوم کمی تند باشد اما ما درباره ماشین‌حساب‌های جیبی، گوشی‌های بلک بری و دستگاه فکس هم چنین تصوراتی داشتیم!

واقعیت آن است که موقعیت خودروهای دیزلی کاملاً متزلزل شده و روزهای خوش آن‌ها در این ده سال اصلاً تکرار نشده است؛ اما قبل از آنکه به واقعیات موجود بپردازیم بهتر است ابتدا به اتفاقی که رخ داد اشاره کنیم. رسوایی دیزل گیت به نرم‌افزار مخصوص فولکس‌واگن مربوط می‌شود. این نرم‌افزار که به دستگاه تقلب نیز مشهور است روی برخی خودروهای دیزلی شرکت نصب شده بود تا بتواند زمان تست آلایندگی‌ها را تشخیص دهد. خودروهای مجهز به این نرم‌افزار جتا، بیتل، گلف و پاسات بودند. پس از آنکه نرم‌افزار حضور خودرو در تست‌ها را تشخیص می‌داد، پیشرانه خودرو آلایندگی کمتری تولید می‌کرد و زمانی که تست‌ها پایان می‌یافتند خودروها به حالت اولیه بازگشته و آلایندگی بیشتری نسبت به مقادیر مجاز تولید می‌کردند.

این رسوایی در سال ۲۰۱۵ عمومی‌شد و تبعات زیادی برای گروه فولکس‌واگن، سهامدارانش و کل صنعت خودرو داشت. بسیاری از خودروسازان و تأمین‌کنندگان قطعات نیز درگیر قضایای مشابهی شدند. زمانی که EPA آمریکا کشف کرد برخی خودروهای دیزلی فولکس‌واگن نیتروژن اکسید بیشتری نسبت به حد مجاز تولید می‌کنند این جنجال به سطح جامعه کشیده شد؛ به عبارت دیگر آن‌ها دستگاه تقلب مخصوصی را کشف کردند هرچند مشخص نبود که این کار چگونه انجام شده است. تخمین‌ها نشان می‌دهد نرم‌افزار فولکس‌واگن فقط در بیش از ۶۰۰ هزار خودروی دیزلی بازار آمریکا و میلیون‌ها خودرو در سراسر جهان نصب شده است. فولکس‌واگن در ابتدا ابراز بی‌اطلاعی و بی‌گناهی می‌کرد اما در نهایت به گناه خود اعتراف کرد.

بدیهی است که فولکس‌واگن به شدت تنبیه شد. شدت جریمه‌ها به حدی بود که برخی کارشناسان می‌گفتند این غول خودروسازی دیگر احیا نخواهد شد. ژرمن‌ها مجبور به پرداخت میلیاردها دلار به EPA و دیگر سازمان‌های دولتی و همچنین مصرف‌کنندگان تحت تأثیر دیزل گیت شدند. فولکس‌واگن همچنین با شکایات متعددی از سوی سهامداران مواجه شد. البته چنین افت‌وخیزهایی برای همه شرکت‌ها وجود دارد و فولکس‌واگن هم با موفقیت از این طوفان عبور کرد اما آسیب واقعی نه به پول شرکت بلکه به اعتبارش وارد شد. فولکس‌واگن که زمانی تعهد خود به محیط‌زیست را اعلام می‌کرد حالا به عنوان یک متقلب شناخته می‌شد، شرکتی که سود خود را به همه‌چیز ترجیح می‌داد. این آسیب شدید تأثیر زیادی روی فروش و سهم فولکس‌واگن از بازار گذاشت و حتی امروز نیز بسیاری از مشتریان از محصولات فولکس‌واگن روی‌گردان هستند.

شاید با خود فکر کنید تبعات دیزل گیت به پایان رسیده اما بسیاری از مشتریان همچنان از هر چیزی که نشان دیزل را به همراه دارد دوری می‌کنند. تا قبل از دیزل گیت، پیشرانه‌های دیزلی به عنوان محصولاتی کم‌مصرف و دوستدار محیط‌زیست شناخته می‌شوند اما تأثیرات دیزل گیت باعث افت شدید فروش این خودروها و حرکت بسوی خودروهای برقی و هیبریدی شد. در سال ۲۰۱۵ خودروهای دیزلی سهم ۵۲ درصدی از کل فروش اتحادیه اروپا را داشتند اما این رقم در سال ۲۰۲۱ به ۱۹.۶ درصد رسیده است. افت تقاضا منجر به دپو شدن پیشرانه‌ها و خودروهای دیزلی در انبارها شد و مشکلات زیادی را به وجود آورد. علاوه بر این تست‌های آلایندگی نیز در مرکز توجهات قرار گرفتند و مؤثر بودن آن‌ها و پروتکل‌های تست زیر سؤال رفت. دیزل گیت همچنین فراگیری خودروهای برقی را شدت بخشید.

احتمال احیای خودروهای دیزلی ضعیف است و هم‌زمان شدن افت تقاضا برای آن‌ها با خیزش خودروهای برقی کامبک دیزلی‌ها را ضعیف‌تر هم می‌کند. به‌هرحال خودروهای برقی محبوبیت فزاینده‌ای دارند و در آینده وضعیت بهتری هم خواهند داشت. متقاعد کردن افراد برای خرید خودروی دیزلی در زمانی که خودروهای بنزینی و برقی زیادی وجود دارند شبیه متقاعد کردن یک نوجوان خسیس برای خرید وعده غذایی با ابعاد مشابه در زمانی است که غذای دیگری با ۱ دلار قیمت کمتر وجود دارد. البته پیش از این به مزایای خودروهای دیزلی همچون گشتاور بالا، قدرت یدک کشی بیشتر و دوام بهتر آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

از طرف دیگر کشورهای مختلف در آینده نزدیک از فروش و تردد خودروهای درون‌سوز در برخی مناطق جلوگیری خواهند کرد و این موضوع می‌تواند روی ارزش آن‌ها اثر منفی داشته باشد. البته مدیر فروش و بازاریابی تویوتا استرالیا در مصاحبه با رسانه‌ها گفته بود قوای محرکه دیزلی هنوز نمرده و به این زودی‌ها حذف نخواهد شد. از نظر او گازوئیل منبع سوخت قابل‌اعتنایی به ویژه برای خودروهای سنگین است. با این وجود تقریباً همه برندهای مطرح جهانی به سراغ خودروهای هیبریدی و برقی رفته‌اند و قول تولید محصولات بدون آلایندگی تا سال ۲۰۳۰ را داده‌اند. با توجه به سرمایه‌گذاری روی این خودروها واضح است که هزینه کمتری صرف توسعه محصولات دیزلی شود. برخی افراد می‌پرسند آیا در چنین شرایطی باید خودروی دیزلی خریداری کرد؟ وقتی درباره یک محصول، شرکت یا مدلی اطمینانی وجود ندارد معمولاً مشتریان از آن دوری می‌کنند. با توجه به اینکه گزینه‌های مطلوب زیادی وجود دارند پس ریسک کردن برای خرید خودروی دیزلی منطقی نیست. البته ما درباره کامیون‌های بزرگ صحبت نمی‌کنیم چراکه فعلاً جایگزینی برای قوای محرکه دیزلی آن‌ها وجود ندارد و به همین خاطر دیزلی‌ها به این زودی حذف نخواهند شد اما بازار بسیار محدودی خواهند داشت.